Oververhitting

Oververhitting bij honden komt helaas regelmatig voor, terwijl het bij katten zeer zeldzaam is.

Honden en katten hebben onder normale omstandigheden een vergelijkbare manier om zichzelf koel te houden: als ze in contact komen met een koeler oppervlak, zoals een vloer of vensterbank, geeft hun lichaam de warmte af, voornamelijk via de voetzooltjes. Een andere manier om te koelen is door te hijgen (verdamping via de ademhaling onttrekt warmte aan het lichaam)*.

Als afkoelen relatief te langzaam gaat, kan een hond oververhit raken.

Een hond die oververhit dreigt te raken zal proberen zijn warmte kwijt te raken door extra hard te gaan hijgen met de bek wijd open. Vaak zonder effect; door het gehijg wordt het lichaam alleen maar warmer terwijl het nauwelijks tot afkoeling leidt.

Ook kunnen honden gaan kwijlen, of soms zelfs braken. Oververhitte honden zijn vaak niet goed aanspreekbaar. Aanvankelijk kleuren de slijmvliezen in de bek en de tong donkerrood tot zelfs paars. Later treedt spierverslapping op en zakt een hond ineen.

Een hond is oververhit als de lichaamstemperatuur 41 graden of hoger is.

Wanneer de lichaamstemperatuur van een hond 42°C bereikt, wordt het bloed stroperig en kan het niet goed meer worden rondgepompt. De hersenen kunnen het slechtst tegen te hoge temperaturen en raken het snelst beschadigd.

Als het u lukt om tijdig de hond af te koelen, herstelt het dier meestal snel. Echter, als de oververhitting te lang geduurd heeft, kan er orgaanschade zijn opgetreden.

De eerste aanwijzing daarvoor is een aanhoudende sloomheid, wat wijst op een verminderde hersenfunctie. Ook de darm is erg gevoelig voor oververhitting en shock, met als gevolg bloederig-zwarte diarree.

Nieren, lever en de bloedstolling zijn vaak de volgende systemen die het begeven.
Hoe meer organen beschadigd zijn, hoe groter de kans dat de hond de oververhitting niet zal overleven…

*) Veel hondenrassen met een korte snuit, zoals de Franse buldog en de mopshond, hebben helaas ook een nauwe keel en neus. Wordt het dan warmer, en moet er veel lucht heen en weer om af te koelen, dan kan de keel gaan zwellen doordat de verhoogde luchtstroom irritatie geeft. Veel van deze kortneuzen krijgen het dan niet alleen benauwd, maar kunnen ook hun warmte niet meer kwijt (relatief sneller dan andere honden).

Wat kunt u zelf doen als uw hond oververhit is?

Het beste kunt u zelf starten met het koelen, bijvoorbeeld door met lauw water doordrenkte handdoeken op de buik te leggen. Onder de buikspieren ligt de buikholte, die sterk doorbloed is. Bloedvaten kunnen daar relatief makkelijk de warmte afgeven. De verdamping draagt bij aan het dalen van de temperatuur van de huid.

In één keer blootstellen aan koud water is vaak een schok voor de toch al niet fitte hond en kan een hartstilstand veroorzaken. Gebruik daarom geen ijskoud water! Daarnaast kunnen de bloedvaten in de huid samentrekken, waardoor de doorbloeding en daarmee de afkoeling vermindert.

U kunt uw hond ook bij de ventilator of airco zetten. Richt de ventilator om te beginnen op de kop, zodat de hond frisse lucht kan inademen en de warme, vochtige uitademingslucht meteen wordt afgevoerd. Let er wel op dat de ogen niet teveel uitdrogen. Als de buikhuid weinig behaard is kan een ventilator ook op de buik gericht worden.

Als uw hond goed bij kennis is, kunt u hem of haar regelmatig een slokje lauw water geven.

Koel niet te lang. Zodra u merkt dat de hond wat alerter wordt, kunt u minderen en kort daarna stoppen met de hond afkoelen. Droog het dier af als hij zeer nat is; onderkoeling ligt namelijk op de loer, zeker bij kleine honden.

Tips om oververhitting bij uw hond te voorkomen

• Voorkom een te warme omgeving, dus laat uw hond bij voorbeeld niet achter in de auto, zorg voor schaduw en loop niet over asfalt, beton of zand. Plan de grote wandelingen voor of na de warmte.
• Gebruik een ventilator, airco of koelmat.
• Verstrek voldoende drinkwater.
• Gebruik een koelhalsband of koelvest.
• Rem uw hond op tijd af. Veel honden willen altijd en overal spelen en rennen, zeker als u of andere honden ze daarbij aanmoedigen. Wees wijzer dan uw hond en rem hem op tijd in zijn activiteit. Dat een hond door wil gaan betekent niet dat het ook goed voor hem is!
• Extra aandacht voor benauwde, gestreste, zieke (koorts), jonge en/of oude dieren. Zij raken sneller oververhit.

Konijnen

Konijnen hebben een (dikke) vacht en kunnen niet zweten of hijgen om zo warmte kwijt te raken. Konijnen koelen zichzelf van nature door in een koel hol onder de grond te schuilen. Konijnen die als huisdier gehouden worden hebben deze mogelijkheid vaak niet en moeten tegen de hitte beschermd worden. Bij temperaturen boven 26 graden kunnen zij al moeite krijgen. Vooral konijnen die te zwaar zijn en die heel jong of oud zijn hebben grotere kans op oververhitting.

Een konijn is oververhit als de lichaamstemperatuur 40 graden of hoger is. Symptomen van een oververhit konijn zijn uitgestrekt liggen met de ogen half gesloten, snelle ademhaling, ademen met de bek open, te rustig gedrag, slecht eten, kwijlen en de oren voelen warmer aan dan normaal.

Als het konijn niet kan afkoelen kan het aan oververhitting overlijden.

Wat zelf doen bij een oververhit konijn?

Konijnen houden niet van water. Daarom is het aan te raden alleen de oren vochtig te maken met een washandje. Gebruik hiervoor lauw water. Doe dit nooit met ijskoud water, hierdoor trekken de aderen zich samen waardoor het konijn de warmte helemaal niet meer kwijt kan. De oren bevatten belangrijke bloedvaten welke worden gebruikt om de warmte aan de omgeving kwijt te raken. Het konijn verder nat maken zorgt voor te veel stress en werkt daardoor averechts. Zet uw konijn op een koele plaats en laat het lauw water drinken als hij/zij goed kan slikken.

Tips om oververhitting bij uw konijn te voorkómen

• Plaats het konijnenhok niet in de volle zon en zorg ervoor dat het konijn niet te lang in de volle zon ligt. Hang eventueel een klam laken op om schaduw te creëren. Het natte laken over het hok hangen zorgt ook voor afkoeling. Zit uw konijn binnen? Zorg er dan voor dat de temperatuur niet oploopt tot boven de 25 graden.
• Zorg voor voldoende ventilatie in het hok en de ren, maar voorkom tocht.
• Verstrek onbeperkt drinkwater.
• Maak bij hogere temperaturen een stuk van de bodem van het hok leeg of leg een bevroren tegel of fles gevuld met koud water in het hok waar het huisdier tegenaan kan liggen.
• Bij langharige konijnen kan een deel van de buik geschoren worden, met name onder de buik.
• Maden zijn een extra risico met warm weer: de vliegen worden aangetrokken door een warme en vieze omgeving. Houd het hok dus extra goed schoon.